Các
phương pháp kế toán hàng tồn kho
1. Phương pháp kê khai thường xuyên:
Phương pháp kê khai thường xuyên là phương
pháp theo dõi và phản ánh thường xuyên, liên tục, có hệ thống tình hình nhập,
xuất, tồn vật tư, hàng hóa trên sổ kế toán. Trong trường hợp áp dụng phương
pháp kê khai thường xuyên, các TK kế toán hàng tồn kho được dùng để phản ánh số
hiện có, tình hình biến động tăng, giảm của vật tư, hàng hóa. Vì vậy, giá trị
hàng tồn kho trên sổ kế toán có thể được xác định ở bất kỳ thời điểm nào trong kỳ
kế toán.
Cuối kỳ kế toán, căn cứ vào số liệu kiểm kê
thực tế hàng tồn kho, so sánh, đối chiếu với số liệu hàng tồn kho trên sổ kế
toán. Về nguyên tắc số tồn kho thực tế phải luôn phù hợp với số tồn kho trên sổ
kế toán. Nếu có chênh lệch phải truy tìm nguyên nhân và có giải pháp xử lý kịp
thời. Phương pháp kê khai thường xuyên thường áp dụng cho các doanh nghiệp sản
xuất (công nghiệp, xây lắp...) và các doanh nghiệp thương nghiệp kinh doanh các
mặt hàng có giá trị lớn như máy móc, thiết bị, hàng có kỹ thuật, chất lượng
cao...
2. Phương pháp kiểm kê định kỳ:
- Phương pháp kiểm kê định kỳ là phương pháp
hạch toán căn cứ vào kết quả kiểm kê thực tế để phản ánh giá trị tồn kho cuối
kỳ vật tư, hàng hóa trên sổ kế toán tổng hợp và từ đó tính giá trị của hàng hóa,
vật tư đã xuất trong kỳ theo công thức:
- Theo phương pháp kiểm kê định kỳ, mọi biến động của vật tư, hàng
hóa (nhập kho, xuất kho) không theo dõi, phản ánh trên các TK kế toán hàng tồn
kho. Giá trị của vật tư, hàng hóa mua và nhập kho trong kỳ được theo dõi, phản
ánh trên một TK kế toán riêng (TK 611 “Mua hàng”).
- Công tác kiểm kê vật tư, hàng hóa được tiến hành cuối mỗi kỳ kế
toán để xác định trị giá vật tư, hàng hóa tồn kho thực tế, trị giá vật tư, hàng
hóa xuất kho trong kỳ (tiêu dùng cho sản xuất hoặc xuất bán) làm căn cứ ghi sổ
kế toán của TK 611 - “Mua hàng”. Như vậy, khi áp dụng phương pháp kiểm kê định
kỳ, các TK kế toán hàng tồn kho chỉ sử dụng ở đầu kỳ kế toán (để kết chuyển số
dư đầu kỳ) và cuối kỳ kế toán (để phản ánh giá trị thực tế hàng tồn kho cuối
kỳ).
- Phương pháp kiểm kê định kỳ thường áp dụng ở các doanh nghiệp có
nhiều chủng loại hàng hóa, vật tư với quy cách, mẫu mã rất khác nhau, giá trị
thấp, hàng hóa, vật tư xuất dùng hoặc xuất bán thường xuyên (cửa hàng bán
lẻ...). Phương pháp kiểm kê định kỳ hàng tồn kho có ưu điểm là đơn giản, giảm
nhẹ khối lượng công việc hạch toán. Nhưng độ chính xác về giá trị vật tư, hàng
hóa xuất dùng, xuất bán bị ảnh hưởng của chất lượng công tác quản lý tại kho,
quầy, bến bãi.
Xem thêm: Hướng dẫn kế toán Tài khoản 335: Chi phí phải trả