d) Khi áp dụng hồi tố do thay đổi chính sách kế toán và điều chỉnh hồi tố
các sai sót trọng yếu của các năm trước nhưng năm nay mới phát hiện dẫn đến
phải điều chỉnh số dư đầu năm phần lợi nhuận chưa phân chia thì kế toán phải
điều chỉnh tăng hoặc giảm số dư đầu năm của TK 4211 - “Lợi nhuận sau thuế chưa
phân phối năm trước” trên sổ kế toán và điều chỉnh tăng hoặc giảm chỉ tiêu “Lợi
nhuận sau thuế chưa phân phối” trên Bảng Cân đối kế toán theo quy định tại
Chuẩn mực kế toán “Thay đổi chính sách kế toán, ước tính kế toán và các sai
sót” và Chuẩn mực kế toán “Thuế thu nhập doanh nghiệp”.
đ) Công ty mẹ được phân
phối lợi nhuận cho chủ sở hữu không vượt quá mức lợi nhuận sau thuế chưa phân
phối trên Báo cáo tài chính hợp nhất sau khi đã loại trừ ảnh hưởng của các
khoản lãi do ghi nhận từ giao dịch mua giá rẻ (bất lợi thương mại hay còn gọi
là lợi thế thương mại âm). Trường hợp mức lợi nhuận sau thuế chưa phân phối
trên Báo cáo tài chính hợp nhất cao hơn mức lợi nhuận sau thuế chưa phân phối
trên Báo cáo tài chính của riêng công ty mẹ và nếu số lợi nhuận quyết định phân
phối vượt quá số lợi nhuận sau thuế chưa phân phối trên Báo cáo tài chính
riêng, công ty mẹ chỉ thực hiện việc phân phối sau khi đã điều chuyển lợi nhuận
từ các công ty con về công ty mẹ.
Đối với tất cả các doanh
nghiệp, khi phân phối lợi nhuận cần cân nhắc đến các khoản mục phi tiền tệ nằm
trong lợi nhuận sau thuế chưa phân phối có
thể ảnh hưởng đến luồng tiền và khả năng chi trả cổ tức, lợi nhuận của
doanh nghiệp, như:
- Khoản lãi do đánh giá
lại tài sản mang đi góp vốn; do đánh
giá lại các khoản mục tiền tệ; do đánh giá lại các công cụ tài chính;
- Các khoản mục phi tiền tệ khác…
e) Trong hoạt động hợp đồng hợp
tác kinh doanh (BCC) chia lợi nhuận sau thuế,
doanh nghiệp phải theo dõi riêng kết quả của BCC làm căn cứ để phân phối
lợi nhuận hoặc chia lỗ cho các bên. Doanh nghiệp là bên nộp và quyết toán thuế
TNDN thay các bên trong BCC chỉ phản ánh phần lợi nhuận tương ứng với phần của
mình được hưởng, không được phản ánh toàn bộ kết quả của BCC trên TK này trừ
khi có quyền kiểm soát đối với BCC.
g) Đối với cổ tức ưu đãi phải
trả: Doanh nghiệp phải loại khoản cổ tức ưu đãi phải trả theo bản chất của cổ
phiếu ưu đãi và nguyên tắc:
- Nếu cổ phiếu ưu đãi được phân
loại là nợ phải trả, kế toán không ghi nhận cổ tức phải trả từ lợi nhuận sau
thuê chưa phân phối;
- Nếu cổ phiếu ưu đãi được phân loại là vốn chủ sở hữu, khoản cổ tức ưu
đãi phải trả được kế toán tương tự như việc trả cổ tức của cổ phiếu phổ thông.
h) Doanh nghiệp phải theo dõi trong
hệ thống quản trị nội bộ số lỗ tính thuế và số lỗ không tính thuế, trong đó:
- Khoản lỗ tính thuế là khoản lỗ
tạo ra bởi các khoản chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế;
- Khoản lỗ không tính thuế là
khoản lỗ tạo ra bởi các khoản chi phí không được trừ khi xác định thu nhập chịu
thuế.
Khi chuyển lỗ theo quy định của pháp luật, doanh nghiệp chỉ được chuyển
phần lỗ tính thuế làm căn cứ giảm trừ số thuế phải nộp trong tương lai.
2) Sơ đồ hạch toán